یک مطالعه کوهورت از اطلاعات دموگرافیک، علایم بالینی، آزمایشگاهی و ژنتیکی بیماران آتاکسی تلانژکتازی در ایران

آتاکسی تلانژکتازی(AT)  یک اختلال اتوزومال مغلوب نادر است که با اختلالات عصبی پیشرونده، آتاکسی مخچه، نقص ایمنی، افزایش حساسیت به عفونت های سینوسی ریوی، اختلال در رشد، حساسیت به اشعه ایکس، تلانژکتازی چشمی و پوستی و استعداد به انواع بدخیمی مشخص می شود. این بیماری به دلیل جهش های متفاوت در ژن آتاکسی تلانژکتازی جهش یافته (ATM) ایجاد می شود. تنوع بالینی و آزمایشگاهی قابل توجهی در بین بیماران A-T وجود دارد، و شواهد نشان می دهد که همبستگی ژنوتیپ- فنوپتیپ، بر کمیت و عملکرد پروتئین حاصل از بیان ژن ATM تاثیر می گذارد.
آتاکسی معمولا اولین علامت تشخیصی است که در سال های اول زندگی شروع می شود. اکثر بیماران در پایان سال اول زندگی دچار مشکل در راه رفتن می شوند. تلانژکتازی چشمی یا صورت معمولاً در ۴-۸ سالگی دیده می شود. بسیاری از بیماران به دلیل سطح پایین IgG عفونت های تنفسی مکرر دارند. لوسمی یا لنفوم در ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران دیده می شود و ممکن است اولین علامت از بیماری باشد. برخی از بیماران تا دهه دوم زندگی مبتلا به AT تشخیص داده نمی شوند. یافته های آزمایشگاهی در این بیماران شامل افزایش آلفا فتوپروتئین سرم، انواع نقص های ایمونولوژیک از جمله کاهش سطح سرمی IgA، ناهنجاری های کروموزومی مشخص، کاهش یا عدم وجود سطح پروتئین داخل سلولی ATM ، نقص عملکردی پروتیین ATM ، جهش در ژن ATM، و افزایش شکستگی کروموزومی پس از قرار گرفتن در معرض تابش پرتو می باشد.
تشخیص بیماری AT با شناسایی افزایش شکستگی کروموزومی ناشی از تشعشع در سلول های کشت شده، یا وجود آتاکسی پیشرونده مخچه همراه با جهش های ناتوان کننده در هر دو آلل ATM است. میزان مرگ و میر بیماران مبتلا به AT به دلیل عوارض متعددی از جمله بدخیمی ها، عفونت ها، عوارض تغذیه ای به طور قابل توجهی بالاست. اگرچه درمان خاصی برای بیماران AT وجود ندارد، تشخیص زودهنگام برای مشاوره ژنتیکی، مراقبت های پزشکی مناسب و اجتناب از آزمایش های تشخیصی غیرضروری و پرهزینه مهم است. تاخیر تشخیصی قابل توجهی در بیماران AT گزارش شده که می تواند نشان دهنده عدم آگاهی از این بیماری نادر، علائم آن و آزمایشاتی باشد که در صورت مشکوک بودن به تشخیص انجام می شود. همچنین مطالعات قبلی نشان داده است که در ایران AT در بین اختلالات نقص ایمنی اولیه شیوع بیشتری نسبت به اکثر کشورها دارد. در این مطالعه هم گروهی ویژگی های بالینی، آزمایشگاهی و موتاسیون های ژنتیکی بیماران ایرانی AT بررسی خواهد شد و امید است نتایج حاصل از این پژوهش در جهت افزایش آگاهی متخصصان درمورد این بیماری و در نتیجه تشخیص سریع تر بیماری که نقش کلیدی در درمان زودهنگام این بیماران دارد مورد استفاده قرار گیرد.